ବନ୍ଧୁର ବିଳାପ

ସମ୍ବଲପୁରର ମଥାମଣି ବଇକୁଣ୍ଠ

।

ଦେଖୁଁ ଦେଖୁଁ ଖୋଳିନେଲା କାଳ ଦେବ ଦୁଷ୍ଟ

।।

ପ୍ରିୟୁବନ୍ଧୋ ଆଉ ବାରେ ଏପୋଡ଼ା ନୟନ

।

କହ ୨ ଦେଖିବକି ତବ ସୁବଦନ

।।

ତବ ସ୍ନେହପୂର୍ଣ୍ଣ ବାଣୀ ପଡ଼ି ଏ କର୍ଣ୍ଣରେ

।

ଚିତ୍ତ ବମୋଦିବ ନାହିଁ କିହେ ଆଉ ଥରେ

।।

କାଳର କୁଟିଳା ଗତି ଜାଣିଥିଲେ ଲବେ

।

ବିଦାୟ ସକାଶେ ଭାଇ ଭେଟି ଥାନ୍ତି ଜବେ

।।

ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା ଲଭିବାର ଏହି କହେ ଫଳ

।

ଏଥି ପାଇଁ ଲୋଡ଼ା କିହେ ପ୍ରାଣେ ନବବଳ ?

।।

ରାଜଦରବାରେ ଲଭିଥିଲ ଉଚ୍ଚାସନ

।

ନୋହିଥାନ୍ତା ଉଚ୍ଚାସନ ଥାଅନ୍ତା ଜୀବନ

।।

ଦେଶ ଭାଇଗଣେ କିଏ ଦେଖାଇବ ପଥ

।

କିଏ ଦେଶହିତ ଅର୍ଥେ ଚିନ୍ତିବ ସତତ

।।

ଜାତୀୟ-ଉନ୍ନତି-ଯଜ୍ଞେ ଆହୁତି ଛଳରେ

।

ଅପିଲା କି ମାତୃ ଭୂମି କା ଜ୍ୟେଷ୍ଠ କୁମରେ

।।

ବସି ପାର୍ଶ୍ୱେ ବିଲପନ୍ତି ଅଧୀରା ଜନନୀ

।

ମୁଞ୍ଚନ୍ତି, ଲୋତକ ପିତା ଚାହିଁଣ ଅବନୀ

।।

ତବ ସଙ୍ଗେ ପିଇଥିଲେ ଯେହୁ ଏକସ୍ତନ୍ୟ

।

କାହୁଛନ୍ତି ମୃଦୁପ୍ରାଣ ତବ ଭାଇଗଣ

।।

ନ କହ ଜନନୀ ଛାତି କର ଗୋ ପଥର

।

ବିଧିର ବିଧାନ ଏହି, ନୁହ ଗୋ କାତର

।।

କାନ୍ଦିଲେ କି ପାଇବ ଗୋ ଆଉ ସେ କୁମର

।

ଆନ ପୁତ୍ରଗଣେ ଦେଖି ମନ ଥୟ କର

।।

ନ ଶୁଣନ୍ତି ମୋର କଥା ତବ ଭାଇଗଣ

।

ଢାଳିଥିଲେ ତବଠାରେ ଯେଣୁ ପ୍ରାଣ ମନ

।।

ଉଠ ବନ୍ଧୋ ବାରେ ଭାଷି ମଧୁର ବଚନ

।

ପ୍ରାଣେ ତାଙ୍କ ଶାନ୍ତି-ବାରି କର ବରଷଣ

।।

ଧନ୍ୟ ତାତ, ଧନ୍ୟ ବଇକୁଣ୍ଠ ଜନ୍ମଦାତା

।

କି କରିବ, ତବସଙ୍ଗେ ବାଦକଲା ଧାତା

।।

ଭବେ ପିତା ହେବା ଇଚ୍ଛା ନ ଥାଏ କାହାର

।

ବୁଝିଥାନ୍ତି କେତେ ଜଣ କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପିତାର ?

।।

ଚାଲିଲେ ସକଳେ ତବ ପଥ ଅନୁସରି

।

ମାତୃଭୂମି ଦୁଃଖ ଶୀଘ୍ର ଯାନ୍ତା ଅପସରି

।।

ତବ ଯୋଗ୍ୟ ସୁତ ଗୁଣେ ତୁମ୍ଭେ ଯଶୋବାନ

।

ଶୋକ ପରିହର ତାତ ନୂହ ହେ ଅଜାଣ

।।

ଶୋକ ନାଶକରେ ବୁଦ୍ଧ, ବିଦ୍ୟା ନାଶଯାଏ

।

ଦମ୍ଭହରା ଶୋକେ ନର ପାଗଳ ପରାଏ

।।

ହେଉ ଜାଣିବାର ଜନ, ହେଉ କେତେ ଟାଣ

।

ଶୋକର ଭଉଁରି ଦୃଢ଼େ ଆଲୋଡ଼େ ପରାଣ

।।

ଦେଉ ନାହିଁ ଉପଦେଶ କରୁ ଛୁଁ ବିନତି

।

ତବ ସୁତସମ ଜାଣ ଏ ଚପଳ ମତି

।।

ଭବମନେ ମନ ଯେହୁ ତବପ୍ରାଣେ ପ୍ରାଣ

।

ଅଶୋକ ବିଶାଳ ଅଙ୍ଗେ ମାଧବୀ ସମାନ

।।

ନିବିଡ଼େ କଡ଼ାଇଥିଲେ, ସେ ମନୋହାରିଣୀ

।

ବିଳପନ୍ତି ଯଥା ଯୂଥ-ପ୍ରଭ୍ରଷ୍ମା ହରିଣୀ

।।

ଲିଭିଛି ସିନ୍ଦୂର ବିନ୍ଦୁ, ଶୁଖିଛି ବଦଳ

।

ଫିଟିଛି କବରୀ, ଅଙ୍ଗୂ, ଖସିଛି ବସନ

।।

ଥରହରେ କମ୍ପୁ, ଅଛି ମୃଦୁ ଅପଘନ

।

ବିଦାରନ୍ତି ବକ୍ଷସ୍ଥଳ କମ୍ପାଇ ଗଗନ

।।

ହା ମାତଃ ବସୁଧେ ! ଭୂତ-ଧାତ୍ରୀ ତବ ନାମ

।

ତବକୋଳେ ଏ ଦୁଃଖିନୀ ଲଭନ୍ତୁ ବିଶ୍ରାମ

।।

ଧୂଳି ଧୂସରିତ ଅଙ୍ଗ ତୋଳ ବନ୍ଧୁବର

।

କେବେ ଦେଖାଥିଲା କିହେ ଏ ରୀତି ତୁମ୍ଭର

।।

ତୁମ୍ଭେ ପିତା, ତୁମ୍ଭେ ମାତା, ସୋଦରା, ସୋଦର

।

ତୁମ୍ଭେ ପରାରାଧ୍ୟ ଦେବ ତାହାଙ୍କ ଈଶ୍ୱର

।।

ତୁମ୍ଭେ ତାଙ୍କ ଧର୍ମ, କର୍ମ, ଯପ, ତପ, ଦାନ

।

ତବ ଭିନ୍ନ ଏ ଜଗତେ ନ ଜାଣନ୍ତି ଆନ

।।

କେମନ୍ତେ ବଞ୍ଚିବେ ସେହି କା ମୁଖ ଅନାଇଁ

।

ତବ ଭିନ୍ନ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ରଖି ନ ଗଲ ତ ଭାଇ

।।

କଠୋର ବୈଧବ୍ୟ ବ୍ରତ ହାୟରେ ପାମର

।

ଛିଣ୍ଡି ଯାଉନାହିଁ ତୋର ଜିହ୍ଵାରେ ସତ୍ଵର

।।

କଠୋର ବୈଧବ୍ୟ ବ୍ରତ କେମନ୍ତେ ପାଳିବେ

।

ହୃଦୟ ବେଦନା ଖୋଲି କା ଆଙ୍ଗେ କହିବେ

।।

ବନ୍ଧୁ, ହେ ! ଜଗତ ପ୍ରତି ସକଳ ମମତା

।

ତୁଟି ଯାଇଛି କି ତବ, କେ ଦେବ ବାରାତା

।।

ଏ ମହୀ ନିବିଡ଼େ ବନ୍ଧା ସ୍ମରଗ ସଙ୍ଗରେ

।

ତେବେ କିମ୍ପା ଏ ନିରାଶା ଜାଗେ ମୋ ପ୍ରାଣରେ

।।

ପ୍ରେରୁଛ କୋମଳ ଦୃଷ୍ଟି ନ ଦେଖେ ନୟନ

।

ଭାଷୁଛ ପ୍ରବୋଧ ବାଣୀ ନଶୁଣେ ଶ୍ରବଣ

।।

ଅତି ଜଡ଼ ମୋ ନୟନ, ଜଡ଼ ମୋ ଶ୍ରବଣ

।

ଜଡ଼ତା ଅଟଇ ସିନା ମୋହର କାରଣ

।।

ଧନ୍ୟ ଗୋ ଭଗିନୀ ତୁମ୍ଭେ ଏମହୀମଣ୍ଡଳେ

।

ଲଭିଥିଲେ ଯୋଗ୍ୟପତି କେଉଁ ପୁଣ୍ୟଫଳେ

।।

ଭାଗ୍ୟର ଗରିମା ତବ କେତେ ନାରୀଙ୍କର

।

ହରି ନେଇଥିବ ଦମ୍ଭ, ତାହାଙ୍କୁ ଗୋଚର

।।

କରିଥିଲ ପରା ଆଶା କରିବ ଯାପନ

।

ପ୍ରାଣନାଥ ସଙ୍ଗେ ଥିବାଯାଏ ଜୀବନ

।।

ମଣ୍ଡି ଥାନ୍ତେ ପ୍ରାଣନାଥ ଶ୍ରୀକର କମଳେ

।

ଅନ୍ତ୍ୟେଷ୍ଠିର ଆଭରଣ ଅତି ଯତନରେ

।।

ହାୟରେ ବିଧାତା ହାୟ ତୋ ବିବେକପଣ

।

ସେ ଆଶା ପାଦପ ମୂଳୁ କଲୁରେ ଛେଦନ

।।

ଚିର ଉପବାସୀ ଯଥା ଲଭିଲେ ଭୋଜନ

।

ତାଣ୍ଡେ ନେଇ ତୁଣ୍ଡେ ଭରେ ହୋଇ ଏକମନ

।।

ସୁଦୀର୍ଘ ବିଚ୍ଛେଦ ପରେ ହେବାରୁ ମିଳିତ

।

ପୂର୍ବ ପୂଣ୍ୟଫଳ ଭୋଗି ନେଲ କି ତୁରିତ ?

।।

ପୂଣ୍ୟର ଭଣ୍ଡାର ତବ ଅତି ଅଳ୍ପ ଯେଣୁ

।

ଶେଷ ହୋଇଗଲା ଅବା ଏତେ ଶୀଘ୍ର ତେଣୁ

।।

ନା,ନା, ସରିନାହିଁ ସତି ! ତୁମ୍ଭର ଭକତି

।

କଷିବାକୁ କଷଟିରେ ବଳାଇଣ ମତି

।।

ଦିବ୍ୟରୂପେ ପ୍ରାଣନାଥ ତବ ନିକଟରେ

।

ରହିଛନ୍ତି, ଦେଖିବ ଗୋ ସତୀତ୍ଵ ବଳରେ

।।

କାନ୍ଦନା ଭଗିନି ! ମୋର କାନ୍ଦନା ଗୋ ଆଉ

।

କ୍ରନ୍ଦନ ଶୁଣିଲେ ହୃଦ କରେ ଦାଉ ଦାଉ

।।

ମୋ ବସନେ ପୋଛ ଦେବ ତବ ଅଶ୍ରୁଜଳ

।

ଦିଅ ଅନୁମତି, ମୋର ହୃଦୟ ବିକଳ

।।

ଏକ ପ୍ରାଣେ, ଏକଧ୍ୟାନେ, ଏକମନେ, ସତି

।

ପ୍ରାଣନାଥ ପଦତଳେ କର ଗୋ ଭକତି

।।

ସର୍ବଦୁଃଖହାରୀ ବିଭୁ ଅଭୟ ଚରଣେ

।

ପତିଭକ୍ତି ଭିକ୍ଷାକର ଅକପଟେ ମନେ

।।

ଯୁଗେ ଯୁଗେ ଲଭୁଥିବ ପ୍ରାଣନାଥ ପଦ

।

ଆଦରିବେ ପ୍ରାଣନାଥ ମନେ ବହି ସଧ

।।

ମାଟିର ଏ ଦେହ ତବ ମାଟିରେ ମିଶିଛି

।

ବମା ତେଜି ପନ୍ଧିବର ଉଡ଼ିଣ ଯାଇଛି

।।

ମିଶିଅଛି ଆତ୍ମା କିନ୍ତୁ ବିଶ୍ଵଆତ୍ମା ସଙ୍ଗେ

।

ମିଶେ ଯଥା ମହାନଦୀ ଅନନ୍ତ ତରଙ୍ଗେ

।।

ପ୍ରବିଚୀ ଲଲାଟ ଦେଶେ ସିନ୍ଦୂର ପରାଏ

।

ଅସ୍ତଗାମୀ ଦିନମଣି ଯେବେ ଶୋଭାପଏ

।।

ନାନାଦେଶୁଁ ପକ୍ଷିଗଣ ଅସି କଳରବେ

।

ଏକଇ ବୃକ୍ଷରେ ନିଶା ଯାପନ୍ତି ସରବେ

।।

ପ୍ରାତେ ଚାଲିଯାନ୍ତି ଯେଝା ଦିଗ ଅନୁସରି

।

ସଂସାରର ଭେଟା ଭେଟି ସିନା ଏହିପରି

।।

ଦେଖା ମୋର ତବ ସଙ୍ଗେ ଏ ମରଭବନେ

।

ହେଉ ନାହିଁ ତେଣୁ ଥିବାଯାଏ ଏ ଜୀବନେ

।।

ବନ୍ଧୁ ହେ ! କରିଛ ଆଶା ମୋର ହୃଦଗତେ

।

ସ୍ଵରଗ ସୁଖରେ ମlତି ନ ଭୁଲିବ ମୋତେ

।।

ସୁଖେ ସେ ଥାଅ, ବି ଅଭୟ ଚରଣ

।

ଢାଲୁଥାଅଁ ଆମ୍ଭ ଶିରେ ଆଶିଷ ବଚନ

।।

ମାଗୁଛିଁ ମେଲାଣି ବନ୍ଧୋ ଦିଅ ହେ ହରଷେ

।

ଜାଗିଥାଉ ତବ ସ୍ମୃତି ଏ ମୋର ମାନସେ

।।

ଏତିକି ମାଗୁଣି ବନ୍ଧୋ ! ବେଳେ ୨ ଅସି

।

ଯାଉଥିବ ନିଜଧାମେ ଅଧମେ ଆଶ୍ଵାସି

।।

ସୁଖପରେ ଆସେ ଦୁଃଖ ଦୁଃଖ ପରେ ସୁଖ

।

ତେବେ କିମ୍ପା ଅଜ୍ଞାନର ହୁଅଇ ବିମୁଖ।

।।

କରୁଣାସାଗର ବିଭୋ ! ଦୁଃଖ ବିନାଶନ

।

ସେ କରୁଣା ଲେଶ ପାଇଁ ନୁହେ କି ଭାଜନ

।।

ମୋ ଜନମ ଭୂମି ! ଆହା ସେ ଚିରଦୁଖିଃନୀ

।

କେଉଁ ପାପ ଫଳେ ?ପାପ ଛେଦ ଚକ୍ରପାଣି

।।

ଦେଲ ଯାହା ନେଲ ତାହା ଏଥକୁ କିପାଇଁ

।

ମହାଦାନୀ ବୋଲାଉଛ ଆହେ ଭାବଗ୍ରାହୀ

।।

ଦୁଃଖ ଅନ୍ତ ରୂପେ ସୁଖ ମିଳୁଥାନ୍ତା ଯେବେ

।

ତବ ଦାତା ପଣ ସିନା ଶୋଭା ପାନ୍ତା ତେବେ

।।

ହରି ହେ ! ଅପାର ତବ ମହିମ। ବାରିଧି

।

ବୁଝିବାକୁ ସେ ମହିମା କାହିଁ ମୋର ସିଦ୍ଧି

।।

କି ରଖିଛି ନର ଭାଗ୍ୟେ ଭବିଷ୍ୟ ଘୋଡ଼ାଇ

।

ଜାଣି ପାରୁଥାନ୍ତା ଯେବେ ଦୁଃଖ କାହିଁ ପାଇଁ

।।

ନରର ଅଭାବ ନିଜେ ଜାଣି ସେ ନ ପାରେ

।

ଜାଣ ତୁମ୍ଭେ ମହାବାହୋ ! କର କୃପା ବାରେ

।।

ଦୁର୍ବଳ ମାନବ ମୂଢ଼ ଦୁର୍ବଳ ପରାଣ

।

ତବ ପଦେ ଚିରଦୋଷୀ, କ୍ଷମ ଆର୍ତ୍ତତ୍ରାଣ

।।

ହରି ହେ ! ଏତିକି ଭିକ୍ଷା ଅଭୟ ପୟରେ

।

ବିତର ଆଶ୍ରୟ ଦିବ୍ୟ ମୋର ବନ୍ଧୁବରେ

।।

ତାପିତ ପରାଣ ମମ ବନ୍ଧୁ ପରିବାର

।

ତବ ଶାନ୍ତିସୁଧା-ଝରି ଶିରେ ତାଙ୍କୁ ଢାଳ

।।

କଟକ

ଶ୍ରୀ ବାଲୁଙ୍କେଶ୍ଵର ମିଶ୍ର ବି,

ତା ୨୨।୧୦।୧୯୦୩

ସମ୍ବଲପୁର